گزارشی از عزاداری معلولان آسایشگاه فیاض ‌بخش مشهد | فیض روضه

تکتم جاوید | شهرآرانیوز؛ در روز‌ها و شب‌هایی که همه کوچه‌ها و خیابان‌ها علم عزاداری امام‌حسین (ع) را برپا کرده‌اند، گوشه دیگری از شهر و همان‌جا که منزل عده‌ای از فرشتگان زمینی است، عده‌ای گوش به آوای روضه‌های محرم سپرده‌اند که اگرچه جسمی ناتوان دارند، روح و جانشان با صاحب این ایام، آشنایی دیرینه دارد. مددجویان آسایشگاه معلولان فیاض‌بخش هم سیاه‌پوش شده و از قافله عزاداران سالار شهدا عقب نمانده‌اند. آن‌ها هرشب با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی به حیاط آسایشگاه می‌آیند برای سوگواری. همه ماسک زده‌اند و ویلچر یا صندلی‌شان پشت یک میز قرار گرفته است.

 

به همین ترتیب شب‌های دهه اول محرم تا ۱۵۰ نفر از مددجویان مرکز، پای منبر عزاداری می‌نشینند. این اولین تجمع آنان پس از اعلام شیوع کروناست؛ به همین دلیل بیش از پیش برایشان دلچسب است. ازطرفی خیرانی که همیشه حامی بچه‌های آسایشگاه بوده‌اند، فرصت دیدارشان را در ایام کرونا از دست داده‌اند. ازآنجاکه دیدار‌های حضوری ممکن نیست، مسئولان برنامه‌ای چیده‌اند که هرشب، ساعت۸:۳۰ برنامه زنده عزاداری از صفحه اینستاگرام آسایشگاه پخش شود. این است که عزاداری فیاض‌بخش با حضور حقیقی مددجویان و حضور مجازی خیران، هرشب برپاست.

هوا صاف است و نسیم ملایمی در فضا جریان دارد. از آن شب‌هایی است که دوست داری زیر سقف آسمان خدا بنشینی. بچه‌های آسایشگاه راس ساعت آمده‌اند تا عزاداری کنند. زنان یک‌طرف و مردان سوی دیگر. یکی از آن‌ها شال سبز بزرگی روی شانه انداخته است و روی ویلچر دورتر از بقیه به صدای سخنران گوش می‌کند.

 

سیدجعفر تقی‌پور، کارشناسی‌ارشد فقه‌وحقوق اسلامی دارد و از ۱۷ سال پیش ساکن آسایشگاه فیاض‌بخش شده است: «سال‌های قبل، دسته‌ها و هیئت‌های عزاداری برای تغییر حال‌وهوای بچه‌ها به آسایشگاه می‌آمدند، روضه‌خوانی و نوحه‌خوانی می‌کردند و می‌رفتند.» او تفاوت مهم محرم امسال با محرم‌های قبل را در برگزاری همان مراسم می‌داند و می‌گوید: حضور آن آدم‌ها حال‌وهوای ما را عوض می‌کرد، حتی از شهر‌های دیگر هم مهمان داشتیم. باوجودی‌که اسمشان را نمی‌دانستیم، هرسال منتظر دیدنشان بودیم. حیف که محرم امسال از آن مراسم بی‌نصیب ماندیم!»

تقی‌پور که با وجود مشکل ضعف عضلانی، به حرفه بازاریابی بیمه در آسایشگاه مشغول است، حسرت دیگرش را پیاده‌روی به‌سوی حرم امام‌رضا (ع) می‌داند: «هرسال ۱۵ تا ۳۰ نفر برای عرض تسلیت به حرم مشرف می‌شدیم که حال خوبش وصف‌ناشدنی بود.» با همه این احوال، از حضور در مراسم شب‌های محرم آسایشگاه، ابراز خرسندی می‌کند و دعای خیرش را بدرقه راه خیران.

مداح، دعای فرج می‌خواند و بچه‌ها دستانشان را به‌سوی آسمان برده‌اند و همراهی‌اش می‌کنند. صلوات‌ها را بلندبلند می‌فرستند. شوروحال غریبی در مراسم برپاست. یکی اشک می‌ریزد. آن یکی زیر لب چیزی زمزمه می‌کند. فاطمه روشندل است و تازگی‌ها آموختن پیانو را با کمک یک مربی روشندل آغاز کرده است. این دختر بیست ‌و نه ‌ساله با صدای آرامی که کمی رنگ غم دارد، می‌گوید: درست است که امسال کرونا همه کار‌ها را تعطیل کرده است، اما نباید همیشه جنبه منفی ماجرا را دید. هرسال مراسم در نمازخانه برگزار می‌شد، ولی من امسال از برگزاری عزاداری در فضای باز حس بهتری دارم. آرامش زیر سقف آسمان را با تمام وجودم احساس‌ می‌کنم.

او هم از اینکه یاوران و خیران را نمی‌بینند، دلتنگ است، اما معتقد است به‌زودی این شرایط پایان می‌یابد. فاطمه که دستی در کار‌های هنری دارد و زیورآلات درست می‌کند و عضو گروه سرود آسایشگاه هم هست، دعای روز‌ها و شب‌هایش این است که ابتدا برای رادیو گویندگی کند. دوم اینکه روزی کرونا تمام شود.

علی‌اصغر ربانی‌فر، یکی دیگر از میهمانان حاضر در مراسم عزاداری امام‌حسین (ع) است که از چهار سال پیش اینجا ساکن شده است. او هم با فاصله دومتری از دیگر دوستانش، از مراسم فیض می‌برد و از حس‌وحال عجیبی می‌گوید که بر این فضا حاکم است: «حال اینجا با عزاداری در مکان‌های دیگر تفاوت دارد، شاید، چون همه اینجا یکسان هستند و یک درد مشترک دارند؛ یعنی معلولیت.» شمرده‌شمرده سخن می‌گوید و گاهی قطره اشکی در چشمانش حلقه می‌زند: «آرزوی من، زیارت صحن و ضریح امام‌حسین (ع) است. ان‌شاءا.. قسمت بشود این مراسم را در کربلا برپا کنیم.» شفا برای همه معلولان، ذکر دیگر روز‌ها و شب‌هایش است.

شهناز، سالم به این دنیا چشم گشود، اما بر اثر غفلت پرستارش، از دست او به زمین افتاد و بخشی از مغزش آسیب دید، طوری‌که حالا پاهایش حس و حرکتی ندارد. خانواده‌اش دور از او در شهرستان دیگری زندگی می‌کنند، ولی همان ملاقات گاه‌وبیگاهشان برایش کافی بود. حالا، اما کرونا همه‌چیز را به‌هم ریخته است و او از چندماه دوری، حسابی غصه‌دار است. کل مراسم را با اشک دنبال می‌کند و از دلتنگی‌ای می‌گوید که ماه‌هاست با آن سر می‌کنند: «از چندماه پیش که کرونا شایع شده است، هیچ مراسم و تجمعی نداشته‌ایم، حتی کارگاه‌ها هم تعطیل بودند و صبح تا شب را در همان آسایشگاه سر می‌کردیم. حالا آمدن به این مراسم و دیدن دوستانمان، نعمت است.»

صدای روضه که بلند می‌شود، همه را با خود همراه می‌کند؛ ازجمله شهناز را که دوباره گریه امانش را می‌برد و میان اشک‌ها می‌گوید: دعا می‌کنم همه کسانی که درگیر کرونا شده‌اند، شفا پیدا کنند. خدا به همه بچه‌های اینجا و همه آن‌ها که در بیمارستان‌ها هستند، سلامتی بدهد.
او از مردم می‌خواهد بهداشت را رعایت کنند تا بیماری زودتر از بین برود، زیرا تحمل ماندن در آسایشگاه، برایشان خیلی سخت شده است.

مراسم با ذکر مصیبت یک مداح دیگر ادامه می‌یابد. یکی از کارکنان بین میز‌ها راه می‌رود و به بچه‌ها تذکر می‌دهد که ماسکشان را مرتب کنند. یکی از نیرو‌های خدماتی هم یک بسته شکلات در دست دارد و چند دانه‌ای روی هر میز می‌گذارد. آن‌طور که می‌گوید، «خیران اگرچه مثل هرسال خودشان حضور ندارند، هزینه مراسم هرشب را تقبل کرده‌اند.» کنار یکی از میز‌ها می‌نشینم تا الهه مهمان آخرین گفت‌وگویمان باشد. او هم عضو گروه موسیقی است و هم هنرمند، اما داشتن مسئولیت کتابخانه آسایشگاه به قول خودش، «مهم‌تر از همه» آن‌هاست.

 

از وقتی کرونا شایع شده است، برای پیشگیری از تجمع بچه‌ها در کتابخانه، با همان ویلچر به اتاقشان می‌رود و کتاب امانت می‌دهد. با اشاره به پرچمی که اسم اباعبدا... الحسین (ع) رویش نقش بسته است، می‌گوید: «من تا حالا دوبار رفته‌ام حرم امام‌حسین (ع).» وقتی تعجب مرا می‌بیند، با خنده ریزی توضیح می‌دهد: «سال ۹۲ برای امام‌رضا (ع) سرودی خواندیم و یک عده از خیران، تعدادی از بچه‌ها را بردند کربلا. سال ۹۶ هم با یک تیم ورزشی دوباره مشرف شدیم.» بعد ادامه می‌دهد: «هرچه به زیارت آقا بروید، بیشتر مشتاقش می‌شوید. آرزوی من فقط همین است که دوباره به زیارت امام‌حسین (ع) مشرف شوم.»


۵۵۰
معلول مقیم در آسایشگاه فیاض بخش
۱۲۰۰
مددجوی غیرمقیم، روزانه از خدمات آسایشگاه استفاده می‌کنند
۵/ ۳
هزینه‌های جاری آسایشگاه در هرماه، ۵/ ۳ میلیارد تومان است
۵/ ۳
برای هرمعلول آسایشگاه، ماهانه ۵ /۳ میلیون تومان هزینه می‌شود
۲۰۰
۲۰۰ نفر از مددجویان در کارگاه‌های آسایشگاه، کار می‌کنند.
۱۵-۱۲
روزانه ۱۲ تا ۱۵ میلیون تومان برای پیشگیری از کرونا هزینه می‌شود
۱۲۰
دندان پزشک به صورت رایگان به معلولان مرکز خدمات می‌دهند

آسایشگاه معلولان شهید فیاض‌بخش با داشتن ۵۵۰ معلول مقیم در چهار بخش اطفال، زنان، مردان و دانش‌آموزان دختر و پسر، بزرگ‌ترین مرکز نگهداری معلولان جسمی‌حرکتی در کشور است. علاوه‌بر آن ۱۲۰۰ مددجوی غیرمقیم نیز روزانه از خدمات این مرکز در حوزه‌های مختلف توان‌بخشی همچون بهداشتی، درمانی، دندان‌پزشکی، فرهنگی و ورزشی استفاده می‌کنند. سیده‌حشمت نبوی، مسئول روابط‌عمومی و امورفرهنگی آسایشگاه، درباره خدمت‌رسانی‌هایشان در روزگار شیوع کرونا می‌گوید: ما از اولین موسسات در کشور بودیم که برای مبارزه با کرونا پیش‌قدم شدیم و به‌دلیل هزینه مازاد روزانه ۱۲ تا ۱۵ میلیونی تهیه اقلام بهداشتی برای مقابله با کرونا، خوشبختانه نمونه‌ای از ابتلا دربین معلولان مرکز نداشته‌ایم.

 

وی در ادامه تاکید می‌کند: در روز‌های عادی سال، هرهفته برنامه‌های فرهنگی و مذهبی زیادی برای معلولان برگزار می‌شد، اما امسال باتوجه‌به شرایط خاص، مراسم را از نمازخانه به حیاط مرکز آوردیم و با کمک خیران برگزار می‌کنیم. امسال قبل از محرم، پویش «کیست مرا یاری کند» را به راه انداختیم و از شهروندان خواستیم هزینه مراسم مذهبی خود را صرف کار خیر کنند که استقبال خوبی هم از آن شد و این استقبال همچنان ادامه دارد.

او به مشارکت خوب مردم برای کمک به آسایشگاه، اشاره و یادآوری می‌کند: حتی تعدادی از مردم که عزیز خود را بر اثر بیماری از دست داده بودند، هزینه مراسم ختم را به آسایشگاه هدیه کردند.
به گفته او ۸۰ درصد هزینه‌های آسایشگاه با کمک‌های مردمی تأمین می‌شود و ۲۰ درصد با کمک‌های دولتی و یارانه‌ها. مسئول روابط‌عمومی و امورفرهنگی آسایشگاه از هزینه‌های جاری که بالغ‌بر ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان در ماه است، نیز یاد می‌کند و می‌افزاید: باتوجه‌به خدماتی که مرکز می‌دهد، هزینه نگهداری هر فرد معلول، ماهانه ۳ میلیون و ۵۰۰ هزارتومان است؛ البته این مبلغ براساس تورم سال ۹۸ است.

او درباره شرایط ویژه این روز‌های فیاض‌بخش نیز توضیح می‌دهد: ۱۵ نوع کارگاه اشتغال در آسایشگاه وجود دارد که از اسفند سال گذشته که بچه‌ها در قرنطینه کامل در اتاق‌هایشان هستند، تعطیل شده است. همچنین ملاقات عمومی با خیران و خانواده‌های معلولان برای حفظ سلامتی آن‌ها ممنوع است. نبوی از مردم می‌خواهد در ماه محرم، هوای عزاداران خاص امام‌حسین (ع) را داشته باشند.